Rewaloryzacja katakumb oraz restytucja Cerkwi pw. Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa w Supraślu
Cerkiew na Katakumbach w Supraślu
Supraśl, ul. Klasztorna
projekt – 2000
realizacja – niezrealizowany
Zespół projektowy:
Autor: mgr inż. arch. Janusz Kaczyński
Współpraca:
mgr inż. arch. Tomasz Rubin
mgr inż. arch. Barbara Miron-Kaczyńska
Konstrukcje: mgr inż. Jan Krzysztof Grochowski
Założenia koncepcyjne:
Podejmując decyzje w trakcie opracowywanai koncepcji brałem pod uwagę wnioski z rozpoznania, zalecenia PSOZ, sugestie inwestora, ale równie ważne okazały się osobiste refleksje nad tym „miejscem” na ziemi. To ważny aspekt stawiania koncepcji. Tutaj, we wschodnich dzisiaj rejonach Polski dwie wielkie religie chrześcijaństwa współistnieją obok siebie od wieków. I tak jak mieszkają tu wyznawcy obydwu kościołów, tak obydwie religie współtworzą niepowtarzalne klimaty estetyczne w przestrzeni mentalnej, w której zanurzeni wypełniamy swoje przeznaczenia.
*w warstwie funkcjonalnej
Krypta po rewaloryzacji ma służyć celom grzebalnym z możliwością zwiedzania; restytuowana cerkiew nad katakumbami będzie świątynią wotywną, gdzie nabożeństwa będą odprawiane sporadycznie w wybrane dni świąteczne; układy przestrzenno-funkcjonalne katakumb i cerkwi będą niezależne; świątynia ustawiona na plato z wytworzonymi od stron północnej i południowej tarasami oraz z szerokimi naprowadzającymi terenowymi schodami od strony zachodniej; wewnątrz cerkiew będzie miała klasyczny układ świątyni obrządku wschodniego: nawa z miejscem na chór i ikonostas oddzielający przestrzeń ołtarzową;
*w warstwie architektonicznej
Jak już wspomniano wyżej, z analiz materiałów źródłowych i studium historyczno-konserwatorskiego wynika, że brak jest precyzyjnych opisów formy architektonicznej pierwotnej cerkwi; wiadomo, że była wzniesiona w technologii „muru pruskiego” w latach 1532-1557, a wezwanie Zmartwychwstania Chrystusa wiązało świątynię z funkcją grobową; pewne jest, że była to świątynia obrządku wschodniego; z pewnością była niewielka i specjalnego przeznaczenia; zawęża to pole penetracji dla poszukiwań formalnych;
istotnym wydało się znalezienie wspólnego pola estetycznego dla form niesionych z technologią muru pruskiego, detalu i architektury budownictwa drewnianego naszego regionu oraz kształtów kopuł cerkwi Zwiastowania NMP; istotnym elementem inspirującym była analiza struktur świątyń istniejących oraz projektów współczesnych; coraz bardziej skłaniałem się w rozwiązaniu do form czerpiących z tradycji; dzisiaj wydaje mi się, że wygenerowanie struktury dla tej konkretnej świątyni nad katakumbami w Supraślu, o cechach architektury współczesnej, jedynej, nasyconej symbolami, proporcjami z ukrytymi znaczeniami, grą indywidualnych form niosących autorskie transpozycje treści, przerasta zarówno dzisiejszego odbiorcę jak i być może autora; za wcześnie! za mało czasu!
moja oferta jest przejrzysta i tkwiąca w tradycji, ale czyż słowa >> ortodoksja – prawowierność – prawosławie << nie niosą w podtekście także wierność tradycji?
Janusz Kaczyński
Architekt
Białystok, grudzień 2000
