Rewaloryzacja zabytkowego zespołu budynków klasztoru w Supraślu. Rewitalizacja części pomieszczeń na potrzeby Akademii Supraskiej.
Akademia Supraska w zabytkowym zespole budynków klasztornych
Supraśl, ul. Klasztorna 1
projekt – 2011/2012
realizacja – 2012/13
Zespół projektowy:
Architektura:
mgr inż. arch. Janusz Kaczyński
mgr inż. arch. Barbara Miron-Kaczyńska
mgr inż. arch. Marek Patyra
mgr inż. arch. Stefan Kaczyński
Konstrukcje: mgr inż. Jan Krzysztof Grochowski
Instalacje sanitarne: mgr inż. Grażyna Sykała
Instalacje elektryczne: inż. Janusz Karski
PRZEDMIOT OPRACOWANIA:
Przedmiotem opracowania jest projekt rewaloryzacji części zabudowań zabytkowego zespołu monasteru supraskiego w zakresie adaptacji wybranych pomieszczeń na funkcje programowe Akademii Supraskiej. Pomieszczenia najwartościowsze zachowują swoje pierwotne przeznaczenia i wystrój; niestety niektóre z przestrzeni muszą ulec współczesnym wymogom funkcjonalnym i prawno-technicznym, lecz starano się ingerencji dokonywać w najmniej wartościowych pod względem konserwatorskim częściach zespołu.
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE:
- w warstwie funkcjonalnej
Restytuowana „ławra supraska” stanowić ma zbiór wielu funkcji przyklasztornych (drukarnia, szkoła pisania ikon, charytatywny ośrodek miłosierdzia) oraz uzupełniających to centrum myśli religijnej (Akademia Supraska, Muzeum Ikony, Dom Pielgrzyma); główne miejsce zajmuje cerkiew Zwiastowania NMP, a północno-zachodnie naroże wypełnia cerkiew św. Jana Teologa; zabudowania monasteru okalają dziedziniec; od zachodu domknięty dzwonnicą, a z północy projektowanym pełnym, murowanym parkanem; w skrzydłach zachodnich i zachodniej części budynku południowego ulokowano zespół pomieszczeń klasztornych prawosławnego Zakonu Męskiego Zwiastowania NMP;
Na osi skrzydła południowego, w centralnym ryzalicie usytuowano siedzibę Opata zakonu nazwaną umownie dla wyróżnienia „Pałacem Biskupim”; dalej w kierunku wschodnim umieszczono w parterze kolejno: Ośrodek Miłosierdzia, drukarnię, recepcję Domu Pielgrzyma i Centrum Obsługi Pielgrzymek; na piętrze i poddaszu pokoje gościnne Domu Pielgrzyma i świetlicę środowiskową; w północnym skrzydle pałacu ulokowano między innymi: od północy na czterech poziomach – Muzeum Ikony; pomiędzy Muzeum Ikony a Domem Pielgrzyma znajdą miejsce funkcje Akademii Supraskiej – główna aula wykładowa na piętrze, usytuowana na osi Pałacu Archimandrytów zabytkowa kaplica – sala koncertowa; w parterze sala wystaw czasowych – hol recepcyjny na czas konferencji, restytuuje się „refektarz wielki” z zapleczem kuchennym, do obsługi gości Domu Pielgrzyma oraz specjalnych uroczystości klasztornych i Akademii;
Na pozostałych kondygnacjach znajdą miejsce sale wykładowe, biblioteka z czytelnią i inne pomieszczenia Akademii; w koncepcji zachowano charakterystyczny trakt komunikacyjny obejścia dziedzińca w poziomie parteru; zachowano też jedność wszystkich cennych pomieszczeń (np. przekrytych jednym układem sklepienia);
Przedmiotem niniejszego opracowania jest część zespołu klasztornego adaptowana na funkcje programowe Akademii Supraskiej
Pomieszczenia najwartościowsze zachowują swoje pierwotne przeznaczenia i wystrój; niestety niektóre z przestrzeni muszą ulec współczesnym wymogom funkcjonalnym i prawno-technicznym, lecz starano się ingerencji dokonywać w najmniej wartościowych pod względem konserwatorskim częściach zespołu.
- w warstwie architektonicznej
Jak już wspomniano wyżej, z analiz materiałów źródłowych i studium historyczno-konserwatorskiego wynika, że zespół powstawał na przestrzeni trzech wieków; brak jakichkolwiek materiałów ikonograficznych świadczących o pierwotnym wyglądzie poszczególnych budynków monastyru; można się jedynie domyślać, że nie odbiegały one formą od innych im współczesnych o zbliżonych funkcjach; obecny wygląd jest wynikiem ostatniej odbudowy kompleksu po zniszczeniach wojennych z przeznaczeniem go na szkołę rolniczą;
Planując sanację monasteru supraskiego należy też dążyć do zachowania historycznej formy architektonicznej i spójności kompleksu. Projektowane zabiegi nie powinny wprowadzać elementów tworzących dysonanse i kontrastować z istniejącym skromnym kostiumem barokowym zespołu. Takie też zawiera dyspozycje niniejszy projekt adaptacji części klasztornych pomieszczeń na funkcje Akademii Supraskiej. Pomimo odrębności funkcjonalnej Akademii, funkcja ta wpisuje się w zabytkowy zespół i stanowi jego integralną część.
Barbara Miron-Kaczyńska
Architekt
Białystok, listopad’2011
